Rozwód kościelny – mity na jego temat

Rozwód kościelny – w związku z dużym zainteresowaniem prawem kościelnym i „rozwodami kościelnymi” pragnę wyjaśnić kilka błędnych stwierdzeń funkcjonujących w powszechnym obiegu oraz odpowiedzieć na kilka najczęściej zadawanych pytań.

Rozwód kościelny – fakty

Kościół katolicki w Polsce funkcjonuje na zasadach określonych w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1984r. Kanony tam zawarte ściśle określają zasadę nierozerwalności związku małżeńskiego, ważnie zawartego oraz dopełnionego.

Zawarcie małżeństwa – warunki

Do zawarcia ważnego małżeństwa, muszą zostać spełnione pewne warunki Kan. 1057. Małżeństwo stwarza zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi, wyrażona zgodnie z prawem, której nie może uzupełnić żadna ludzka władza.

Zgoda małżeńska jest aktem woli, którym mężczyzna i kobieta w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się sobie oddają i przyjmują w celu stworzenia małżeństwa.

Małżeństwo zawarte i dopełnione nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci (kan. 1141 KPK). Kościół katolicki stoi i zawsze stał na straży nierozerwalności małżeństwa.

Rozwód kościelny i unieważnienie małżeństwa

Stąd wynika, iż w Kościele katolickim nie udziela się rozwodów a będące w powszechnym użyciu stwierdzenia rozwód kościelny, unieważnienie małżeństwa lub unieważnienie sakramentu małżeństwa są błędne. Późniejsze niezgodne pożycie małżonków, zdrady małżeńskie i związanie się cywilnie z inną osobą itp. – nie mają wpływu na ważność umowy małżeńskiej, choćby druga strona była zupełnie o tym przekonana.

Kiedy małżeństwo nie jest ważne

Czasami zachodzą jednak zdarzenia, które mają wpływ od samego początku na ważność zawartego związku małżeńskiego. Zdarza się, że wyprawiono wspaniałą ceremonię, na samym zawarciu małżeństwa w Kościele było obecnych nawet kilku kapłanów, a w rzeczywistości nie ma małżeństwa, ślub się nie odbył?. Tego rodzaju sprawy są już poruszane na katechezie w szkole średniej oraz informuje się o tym interesantów w czasie kursów przedmałżeńskich, jednak praktyka wskazuje, że niestety wierni nadal bardzo mało na ten temat wiedzą.

Reasumując oraz przybliżając tę tematykę, aby zawrzeć ważne małżeństwo, muszą zostać spełnione warunki Kan. 1057. Małżeństwo stwarza

• zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi,
• wyrażona zgodnie z prawem,
• której nie może uzupełnić żadna ludzka władza.

Zgoda małżeńska jest aktem woli, którym mężczyzna i kobieta w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się sobie oddają i przyjmują w celu stworzenia małżeństwa.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa

Jednakże w ściśle określonych przez Kodeks Prawa Kanonicznego sytuacjach można ubiegać się o stwierdzenie nieważności małżeństwa bądź o dyspensę od małżeństwa zawartego a niedopełnionego.

Po pozytywnym zakończeniu procesu dopiero dla obu stron otwiera się możliwość zawarcia związku małżeńskiego zgodnie z własnym sumieniem i nauką Kościoła.

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Celem procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest wykazanie, że dane małżeństwo zostało zawarte nieważnie, czyli że faktycznie nie zaistniało. Oczywiście, konsekwencją stwierdzenia nieważności małżeństwa jest to, że strony są wolne. I mogą zawrzeć w sposób ważny sakrament małżeństwa czyli ślub kościelny.

Ostatnio bardzo modnym stało się wyrażenie „wziąć Rozwód Kościelny”, którym błędnie określa się proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa toczący się przed sądem kościelnym. Myślę że to wynik niezrozumienia istoty małżeństwa kościelnego. Przymierza kobiety i mężczyzny, którzy tworzą ze sobą wspólnotę całego życia. Nakierowaną ze swej natury na dobro małżonków oraz na zrodzenie i wychowanie potomstwa.

Dlaczego rozwód kościelny nie istnieje

Dlatego też podkreślę raz jeszcze, że w Kościele katolickim nie udziela się rozwodów. Coś takiego jak rozwód kościelny nie istnieje. Istnieje jednak możliwość wszczęcia przed sądem kościelnym procesu. Procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, które z przyczyn wymienionych w Kodeksie Prawa Kanonicznego zostało nieważnie zawarte.
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa rozpoczyna się od skargi powodowej (jest to pismo wszczynające cały proces). Skargę należy wnieść do właściwego sądu kościelnego. Skarga powodowa jest to pismo, w którym powód (osoba wszczynająca proces), opierając się na podstawach prawnych (tzw. tytułach nieważności), prosi sąd o orzeczenie nieważności swojego małżeństwa. Pomoc Prawnika Kanonisty oraz jego znajomość tytułów nieważności jest tu istotna z punktu widzenia zasadności skargi powodowej i całego procesu.